[ Pobierz całość w formacie PDF ]

ciągłe problemy z zachowaniem, próbuje również przełamać cykl
zniechęcenia, pomagając im zaspokoić potrzebę poczucia własnej
wartości.
Projektując serie kontraktów, nauczyciel powinien pamiętać o trzech
zasadach:
Po pierwsze, układaj kontrakt wymagający konkretnej, stopniowej
poprawy. Na przykład, jeżeli uczeń normalnie zakłóca tok lekcji sześć razy na
dzień, wyznacz początkowy cel na cztery lub mniej zakłócenia dziennie. Po
pewnym czasie zmień cel, aż dojdziesz do zera zakłóceń dziennie.
Po drugie, stopniowo wydłużaj okres czasu, w którym kontrakt
obowiązuje. Na przykład, na początku może to być jeden dzień; kilka dni przy
drugim kontrakcie; tydzień przy trzecim itd.
Po trzecie, powoli przechodz
od bardziej namacalnych, zewnętrznych
nagród do mniej namacalnych, bardziej wewnętrznych.
45
Dyscyplina w klasie szkolnej
Stosując te trzy zasady, masz okazję skorzystać z techniki modyfikującej
zachowanie, nazywanej kształtowaniem zachowania i stopniowo doprowadzać
do tego, żeby uczeń sam kierował swoim zachowaniem.
Podpisanie kontraktu powinno być poprzedzone indywidualną rozmową
z uczniem.
1. Rozpocznij od pozytywnej uwagi.
2. Nauczyciel powinien powiedzieć uczniowi, że ma potencjalne możliwości
dobrze sobie radzić i osiągnąć sukces, jeśli nauczy się zachowywać
w sposób właściwy.
3. Następnie nauczyciel powinien doprowadzić ucznia do uznania, że jego
zachowanie było niewłaściwe i rozpoznania negatywnego wpływu tego
zachowania na wszystkich w klasie. Nauczyciel może w tym miejscu
użyć pytań w rodzaju:  Co robiłeś w klasie?  Jaki to miało wpływ na
twoje szanse osiągnięcia sukcesu?  Jak by ci się podobało, gdyby inni
uczniowie traktowali cię w ten sposób?  Jak by ci się podobało, gdybyś
był w klasie, którą rzeczywiście lubisz, ale nigdy nie miałbyś szansy na
nauczenie się czegoś, ponieważ inni uczniowie ciągle powodowaliby
kłopoty?
4. Następnie nauczyciel powinien powiedzieć uczniowi, że jego zachowanie,
bez względu na wszelkie tłumaczenia, jest nie do zaakceptowania i musi się
zmienić. Po czym następuje stwierdzenie:  Chciałbym opracować razem
z tobą plan, który pomoże ci lepiej zachowywać się w klasie.
5. Jasno wytłumacz, jak działa ten plan.
Metoda ta może być stosowana w odniesieniu do dzieci ze szkół
podstawowych i gimnazjum. W starszych klasach uczniowie mogą odrzucać
tę formę pracy, postrzegając ją jako zbyt jawną próbę manipulowania ich
zachowaniem.
46
Metody i techniki interwencji
Rozdział VI - Reguły i konsekwencje
Wykorzystany w tej książce model działań dyscyplinujących pozwala
ułożyć hierarchię możliwych do zastosowania przez nauczyciela działań wobec
nieodpowiednio zachowującego się ucznia. Działania przedstawione w trzecim
i czwartym rozdziale zakładały, że uczeń, choć boryka się z jakimś problemem,
zachowuje się racjonalnie i skutecznie działający nauczyciel może nawiązać
z nim kontakt i współpracę, pomagając mu zrozumieć, na czym polega
problem i znalez
ć satysfakcjonujące ucznia i nauczyciela rozwiązanie. Kolejne
z proponowanych działań w znacznie większym stopniu wykorzystywały
władzę nauczyciela (przez wyraz
ne kierowanie pytaniami zadawanymi
uczniowi), pozwalając uczniowi zachować kontrolę nad rozwiązaniem
problemu. Omówione do tej pory działania zwykle wystarczają do rozwiązania
większości problemów związanych z dyscypliną w klasie. Niemniej w przypadku
niektórych uczniów konieczne mogą się okazać bardziej zdecydowane działania
i większy nacisk stosowany przez nauczyciela.
Metody działania nauczyciela przedstawione w tym rozdziale polecane
są w dwóch przypadkach. Pierwszy z nich dotyczy sytuacji, w których
wobec ucznia zachowującego się w sposób naruszający dyscyplinę w klasie
podejmujemy odpowiednie działania i stopniowo eskalujemy nacisk, mimo
to uczeń nie potrafi właściwie ocenić swojego zachowania ani nie jest zdolny
do samodzielnej zmiany niewłaściwego zachowania. Wtedy można podjąć
działania odwołujące się do reguł i konsekwencji.
Drugi rodzaj sytuacji, w których poleca się stosowanie tej postaci
dyscypliny to te, w których następuje poważne zakłócenie dyscypliny
i zastosowanie przedstawionych do tej pory technik będzie najprawdopodobniej
nieskuteczne, gdyż nie rokuje nadziei na poprawę zachowania ucznia. Trudno
przy pomocy metod opartych na kontakcie wzrokowym zatrzymać bójkę
uczniów. W takiej sytuacji konieczny jest stanowczy nakaz.
Stanowcza postawa
Odwoływanie się do reguł i konsekwencji wymaga od nauczyciela
stanowczej postawy. Będąc stanowczym nauczyciel nie ulega uczniowi, ani
mu nie grozi. Odwołuje się do ustalonych reguł (zasad) zachowania w klasie.
Jeśli zasady te są łamane, podejmuje zdecydowane działania polegające na
określeniu pożądanego zachowania i wymaga od ucznia dostosowania się
47
Dyscyplina w klasie szkolnej
do obowiązujących reguł. Jeżeli uczeń dalej zachowuje się nieodpowiednio,
nauczyciel powinien podjąć działania zmierzające do powstrzymania
niewłaściwych zachowań, maksymalizując prawdopodobieństwo uzyskania
posłuszeństwa, jednocześnie nie naruszając praw ucznia.
Nauczyciel, który w sposób stanowczy chce przekazać uczniowi swoje
oczekiwania co do wymaganego zachowania poprzez nakaz, powinien
uwzględnić poniższe zalecenia (Wolfgang Ch., Bennett B., Irvin J. 1999):
nð Stanąć blisko ucznia, nawiÄ…zujÄ…c z nim kontakt wzrokowy.
nð Wypowiedzieć imiÄ™ dziecka.
nð KomunikacjÄ™ wspomóc gestami.
nð JeÅ›li konieczne jest zwrócenie uwagi ucznia, zajÄ™tego czym innym, dotknąć
lub złapać go za ramię.
nð SÅ‚ownie zażądać zaprzestania niewÅ‚aÅ›ciwego zachowania.
nð Wskazać, co uczeÅ„ ma robić, a czego nie.
nð OkreÅ›lić konsekwencje, które nastÄ…piÄ…, jeÅ›li zachowanie nie ulegnie
zmianie. [ Pobierz całość w formacie PDF ]