[ Pobierz całość w formacie PDF ]

całkowity sposób. Współczucie rodzi się dzięki rozważaniu, że podobnie jak my, wszystkie
istoty chcą być wolne od cierpienia, ale niezależnie od swych życzeń, wciąż doświadczają
bólu, leku, żalu i innych form dukkha.
Współczucie, jako ćwiczenie medytacyjne, najlepiej jest rozpocząć od kogoś, kto
faktycznie podlega cierpieniu, ponieważ w sposób naturalny osoba taka staje się przedmiotem
współczucia. Kontemplujemy jej cierpienie, bezpośrednio lub w wyobraz
ni, po czym
rozważamy, że tak jak my sami, pragnie ona uwolnić się od cierpienia. Myśl taka powinna być
powtarzana, a kontemplacja ćwiczona wciąż na nowo, aż silne uczucie współczucia pojawi
się w naszym sercu. Wówczas, przyjmując to uczucie jako wzorzec, kierujemy swoją uwagę
ku innym istotom, rozważając, jak bardzo każda z nich narażona jest na cierpienie; następnie
promieniujemy w ich kierunku łagodnym uczuciem współczucia.
Zakres i intensywność współczucia można zintensyfikować, poprzez kontemplowanie
różnych rodzajów cierpień, na które wystawione są żyjące istoty. Drogowskazem w takim
procesie rozszerzania jest, dla nas, pierwsza szlachetna prawda, ze swym wykazem
różnorodnych aspektów dukkha. Kontemplujemy wszystkie żyjące istoty jako podlegające
starzeniu się, następnie chorobie a potem śmierci, jako podatne na żal, lament, ból, smutek,
desperacje itp.
Gdy osiągniemy znaczący sukces w generowaniu współczucia poprzez kontemplacje istot,
będących bezpośrednio dotkniętych przez cierpienie, możemy przejść do rozważań nad
osobami, które, aktualnie, cieszą się szczęściem, osiągniętym sposobami moralnie
nagannymi. Możemy rozważać, że takie osoby, niezależnie od ich ogromnej fortuny, są
niewątpliwie nękane głęboko wewnątrz przez wyrzuty sumienia, nawet jeśli zewnętrznie nic
na to nie wskazuje. Wiemy, że gorzkie owoce ich nagannych uczynków, w końcu, dojrzeją, i
przyniosą im intensywne cierpienie. Możemy, w końcu, rozszerzyć zasięg naszej kontemplacji
na wszystkie czujące istoty. Powinniśmy kontemplować wszystkie istoty, jako podlegające
uniwersalnemu cierpieniu samsary, napędzane swoją chciwością, awersją i złudzeniami, w
cyklu powtarzających się narodzin i śmierci. Nawet, jeśli początkowo nie jest łatwo objąć
współczuciem istoty zupełnie nam obce, można pomóc sobie, rozważając stwierdzenie Buddy,
że w niemającym początku cyklu odrodzeń, trudno jest znalez
ć istotę, która nie była kiedyś
naszą matką, ojcem, siostrą, bratem, synem czy córką.
Reasumując, jasnym jest, że trzy rodzaje prawidłowych intencji - wyrzeczenia, dobrej woli
i niewyrządzania krzywdy - przeciwdziała trzem złym intencjom: pożądania, złej woli i
szkodzenia. Wagi praktykowania kontemplacji, prowadzącej do powstania dobrych myśli, nie
sposób przecenić. Kontemplacji tej naucza się jako metody kultywowania dobra, a nie 
jedynie - jako sposobu na przygodę teoretyczną. Rozwój intencji wyrzeczenia wymaga
kontemplacji cierpienia, związanego z poszukiwaniem światowych radości; aby rozwinąć
intencje niewyrządzania krzywdy, musimy rozważać fakt, że wszystkie istoty pragną być
wolne od cierpienia. Niezdrowa myśl jest jak zmurszały kołek, umieszczony w umyśle; zdrowa
myśl jest jak nowy kołek, mający go zastąpić. Fakt kontemplacji działa jak młotek, niezbędny
do dokonania tej operacji. Praca wprowadzania nowego kołka, to praktyka - praktykowanie
wciąż i wciąż na nowo, tak często jak to konieczne, by osiągnąć sukces. Budda daje nam
pewność, że zwycięstwo zostanie osiągnięte. Mówi on, że wszystko, cokolwiek wielokrotnie
rozważamy, staje się skłonnością naszego umysłu. Częste pojawianie się myśli zmysłowych,
wrogich czy szkodliwych, prowadzi, w efekcie, do pojawienia się w umyśle skłonności do
pożądania, złej woli i wyrządzania krzywdy. Częste pojawianie się myśli dobrych,
doprowadzi do powstania w umyśle skłonności do wyrzeczenia, dobrej woli i nieszkodzenia
innym. Kierunek, który obieramy, zawsze zawraca ku nam samym, ku intencjom,
generowanym przez nas, w każdej chwili całego naszego życia.
Rozdział IV
Prawidłowa mowa, prawidłowe działanie, poprawna egzystencja
(Samma Vaca, Samma Kammanta, Samma Ajira)
Trzy kolejne czynniki ścieżki - prawidłowa mowa, prawidłowe działanie i poprawna
egzystencja - mogą być rozważane wspólnie, ponieważ wspólnie tworzą one pierwszy z trzech
działów ścieżki - dział dyscypliny moralnej (sailkkhandha). Zasady, ustanawiające ten dział,
zalecają zaniechanie niemoralnego działania, i wspierają postępowanie poprawne, niemniej
jednak, ich ostateczny cel ma charakter nie tyle etyczny, co duchowy. Nie zostały one
sformułowane, jedynie, jako wskazówki do działania, ale, przede wszystkim, jako pomoc w
oczyszczeniu mentalnym. Etyka jest środkiem niezbędnym dla pomyślności człowieka, i ma
swoje własne uzasadnienie w nauczaniu Buddy, w żadnym razie też, nie wolno pomniejszać
jej wartości. W tym szczególnym kontekście, jednakże, jaki stanowi Szlachetna Ośmioraka
Z
cieżka, zasady etyczne podporządkowane są głównemu celowi ścieżki - ostatecznemu
wyzwoleniu z cierpienia. Jeśli chcemy, by trening moralny zajmował właściwe miejsce na
ścieżce, musi on zostać podjęty, niejako, pod kuratelą dwóch pierwszych czynników -
prawidłowego poglądu i prawidłowej intencji, i prowadzić dalej do treningu skupienia i
mądrości.
Trening dyscypliny moralnej został wymieniony, jako początkowy, wśród trzech grup
praktyki, lecz, pomimo tego, nie wolno go traktować lekceważąco. Jest to fundament całej
ścieżki, niezbędny dla odniesienia sukcesu w pozostałych treningach. Sam Budda często
naciskał na swych uczniów, by dotrzymywali praw, określających dyscyplinę,  widząc
niebezpieczeństwo w najdrobniejszym błędzie". Pewnego razu, gdy mnich napotkał Buddę, i
poprosił o zwięzłą rade w sprawie praktyki, Budda odpowiedział mu:  najpierw umocnij się
na punkcie startowym zdrowych warunków, to znaczy oczyszczonej dyscyplinie moralnej i
prawidłowym poglądzie. Gdy twoja dyscyplina moralna będzie oczyszczona a twój pogląd
prawdziwy, powinieneś praktykować cztery podwaliny uważności". [ Pobierz całość w formacie PDF ]