[ Pobierz całość w formacie PDF ]

cjalis (X 78, 5).
193
Marek Licyniusz Krassus, legat Augusta w wojnie z Mezją w 6 r.
n.e.
194
Objął on rządy w Tracji od r. 11.
195
Lucjusz Kalpurniusz Pizo n, konsul z r. 15, prowadził walki
z Trakami w latach 13 11 lub 12 10.
196
Kotisona pokonał Marek Licyniusz Krassus w 29 r.
197
Gneusz Korneliusz Lentulus, konsul w r. 14, członek kolegium
augurów, wyprawiał się na Daków w latach 9 p.n.e.  6 n.e.
go do przejścia na drugi brzeg. Z tej strony rzeki wystawił straż. Odparci
w ten sposób Dakowie już wtedy rozproszyli się, chociaż ich nie zwy-
ciężono 198.
WOJNA Z SARMATAMI
29. Sarmaci199 jeżdżą konno na rozległych równinach. August zado-
wolił się powstrzymaniem ich na rzece Dunaj przez tegoż samego Lentu-
lusa. Nie mają oni niczego oprócz śniegów, szronów i lasów. Takie pa-
nuje tam barbarzyństwo, że nie rozumieją pojęcia pokoju.
WOJNA Z GERMANAMI
30. Oby nie szacowano zbyt nisko zdobycia Germanii ! Więcej hańby
spadło na nas przy jej stracie niż chwały przy jej opanowaniu. Lecz po-
nieważ August wiedział, że jego ojciec Gajusz Cezar przekroczywszy dwa
razy Ren po moście szukał wojny, pragnął tam na jego cześć stworzyć
prowincję. I stałoby się to, gdyby barbarzyńcy mogli znieść nasze wady
tak, jak znosili nasze rządy.
Druzus200 wysłany do tej prowincji najpierw ujarzmił Uzypetów, na-
stępnie przemaszerował przez kraj Tenkterów i Kattów. Ze zbroi i klejno-
tów Markomanów wzniósł pewnego rodzaju wysoki stos jako trofeum.
Następnie uderzył jednocześnie na potężne plemiona Cherusków, Swebów
i Sygambrów, którzy wieszając na krzyżach pięćdziesięciu naszych centu-
rionów jakby uroczyście zobowiązali się prowadzić wojnę201. Byli do
tego stopnia pewni zwycięstwa, że już naprzód ułożyli się co do podziału
łupów. Cheruskowie wybrali konie, Swebowie  złoto i srebro, a Sy-
gambrowie  niewolników. Lecz stało się wszystko na odwrót. Zwycięski
bowiem Druzus podzielił i sprzedał łupy: konie, trzody, naszyjniki i ich
samych. Ponadto dla bezpieczeństwa prowincji rozstawił wszędzie załogi
i straże nad rzeką Mozą, A
abą i Wezerą. Na brzegu Renu wystawił więcej
202
niż dwadzieścia umocnień. Z Bonn i Gezoriakum przerzucił mosty na
drugą stronę i zostawił tam silną flotę. Nie przejrzany dotąd i nie prze-
byty Las Hercyński stał się dzięki niemu dostępny dla ludzi. Zapanował
198
Jest tu aluzja do podboju Dacji przez Trajana w r. 106 n.e.
199
Sarmaci zajmowali tereny dzisiejszej Ukrainy i Mołdawii. Szczep sarmacki,
Jazygowie, mieszkał też na obszarach między Dunajem a Cisą, Opisywane tutaj wy-
padki rozgrywały się ok. 12 r.
200
Klaudiusz Druzus Neron Germanikus, brat Tyberiusza, wal-
czył w Germanii w latach 12 9.
201
Chodzi tu zapewne o klęskę, jaką w r. 16 poniósł Marek Lolliusz, legat
Augusta w Germanii.
202
w Bonn zbudował most na Renie, a w Gezoriakum (dziś Boulogne) na rzece
Liana.
wreszcie w Germanii taki pokój, że jej mieszkańcy wydawali się odmie-
nieni, ziemia inna, a sam klimat znacznie łagodniejszy niż zwykle. Gdy
w końcu bohaterski młodzieniec znalazł tam śmierć, sam senat, co nigdy
dotąd się nie zdarzyło, nadał mu przydomek od nazwy prowincji203 nie
przez pochlebstwo, lecz z uwagi na zasługi.
Jest jednak rzeczą trudniejszą utrzymać prowincję niż zdobyć; siłą
się je organizuje, lecz utrzymuje prawem. Przeto krótkotrwała była to
radość. Albowiem Germanowie raczej ponieśli klęskę, niż poddali się
jarzmu; gdy zaś naczelnym dowódcą był Druzus, respektowali bardziej
nasze obyczaje niż oręż. Po jego śmierci zarówno chciwość i pycha, jak
204
i okrucieństwo Warusa Kwintyliusza stały się przedmiotem nienawiści.
Mimo to miał on odwagę odbywać posiedzenia sądowe i rozstrzygać spra-
205
wy w miejscu niezabezpieczonym , jak gdyby rózgi liktorskie i nawoły-
wania woz
nego mogły powstrzymać gwałty barbarzyńców. Germanowie
tymczasem już od dawna bolejąc nad tym, że miecze rdza pokryła i gnuś-
nieją konie, skoro tylko ujrzeli togi i uświadomili sobie, że prawa Rzy-
mian są okrutniejsze niż ich oręż, chwytają za broń pod wodzą Arminiu-
sza206. Warus zaś był tak pewny pokoju, że nawet się nie przejął, gdy
Segest207, jeden z przywódców barbarzyńskich, zdradził mu spisek. Ni-
czego więc nie przeczuwając i żyjąc bez tego rodzaju obaw padł ofiarą
niespodziewanego ataku barbarzyńców. Kiedy kazał ich przywołać  co
za pewność siebie!  przed trubunał, natarli na niego ze wszystkich
stron208. Pada obóz, giną trzy legiony. Na Warusa ściągnęły zgubę to samo
przeznaczenie i ta sama pewność siebie, które Paulusowi zgotowały ostat-
ni dzień pod Kannami. Była to najbardziej krwawa bitwa stoczona wśród
bagien i lasów, najwięcej zaś boleści sprawiały szyderstwa barbarzyń-
ców, szczególnie w stosunku do obrońców sądowych. Jednym wyłupili
oczy, drugim obcięli ręce, a jednemu z nich zaszyli usta po urzednim wy-
cięciu języka, który barbarzyńca trzymał w ręku mówiąc:  Nareszcie,
wężu, przestałeś syczeć". Ciało samego konsula, które pobożność żołnier-
ska kazała pogrzebać w ziemi, wydobyli na wierzch. Znaki legionowe
208
W r. 9 n.e.
204
Publiusz Kwintyliusz Warus, konsul z r. 13, odznaczał się we-
dług Wellejusza Pat. (II 117) łagodnym i spokojnym usposobieniem. Możliwe, że
różnica oceny leży w subiektywnym odczuciu z jednej strony historyka żołnierza,
z drugiej retora i stoika.
205
Tekst niejasny.
206
A r m i n i u s z, książę plemienia Cherusków, towarzyszył Rzymianom w kam-
panii germańskiej lat 4 6 i uzyskał obywatelstwo rzymskie w stanie rycerzy. Po-
konał go w r. 16 n.e. Germanik.
207
Teść i zagorzały wróg Arminiusza.
208
w r. 9 n.e.
209
i dwa orły aż do tej pory posiadają barbarzyńcy, a trzeciego zerwał
chorąży, zanim dostał się w ręce wrogów, i niósł wcisnąwszy pod swój
żołnierski płaszcz, a następnie ukrył go w zakrwawionym bagnie. Klęska
ta była powodem, że imperium, które nie zatrzymało się na wybrzeżach [ Pobierz całość w formacie PDF ]