ĹťuĹawski Andrzej ZauĹek pokory

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

T�goryjec 123
w ambiwalencji, rozdwojeniu przebiega przez sam rze-
czy Srodek, serc i sumienia. yli poeci naSladuj�, dobrzy
poeci kradn� , powiedzia� T.S. Eliot, poeta katolickiej
rozpaczy i prawy nieszcz�Snik. Jedyn� tragedi� w Ham-
lecie jest Smier� Ofelii, bo to niewinna Smier�. Reszta
mordów jest gazetowa, z anegdoty, i nic nie znaczy. Tra-
giczne jest tylko ukatrupienie tego, co niewinne: Romea
i Julii, syna Banka, który b�dzie straszy� Makbeta przy
bankietowym stole. Pozosta�oS� jest przebiegiem, kome-
di�, pseudodramatem i k�amstwem: jak pana Williama
Kroniki historyczne, czyli najzupe�niej dla doraxnych
us�ug zafa�szowane. Szekspir �y� w swoim PRL, i wie-
dzia�, co robi�, by si� na jego g�owie nie zacisn�a �elazna
wilcza szcz�ka. Tote� galeria jego wulgarnych, rozrywko-
wych, a przyk�adnych postaci tkwi w pami�ci jako cz�S�
kanonu naszych wzorców. S� �atwe do przywo�ania (Otel-
lo, Lear, z�oSnica Kasia, Shylock, Kaliban, Jago): w na-
szym Swiecie tylko kino posiad�o t� �atwoS�, t� praktycz-
n� lekkoS�, tote� mitologia kina sta�a si� mi�� cz�Sci�
naszej mitologii. FrywolnoS� dramatu Lady Makbet, która
za pomoc� wody i myd�a chcia�a zetrze� zbrodni� z pal-
ców, i frywolnoS� wulgarnego dramatu Marilyn Monroe,
pó�kurwy, pó�dziecka, któr� zabi�o samo zbli�enie si� do
bezwzgl�dnej skromnoSci w�adców.
Nie jest tragedi� brzydota Ryszarda III ani samo jego na-
rodzenie si�, ani ch�� udowodnienia, �e Z�o rz�dzi Swia-
tem, a z ludzi czyni Scierki: tragedi� jest seksualna g�upo-
ta Lady Ann, pozwalaj�ca jej na oddanie si� zabójcy
swego �adnego m�a ju� na jego trumnie (fascynacja ero-
124
Zau�ek pokory
tyzmem brzydoty), bo to ona pozwala Ryszardowi na udo-
wodnienie swych zasad. Tragedi� nie by�o przyst�pienie
rzeszy naszych pisarzy do socrealizmu tragedi� jest, �e
uwa�aj� dziS, i� si� trzeba z tego t�umaczy�. A s� starzy.
Tragedi� nie jest �yciorys Jaruzelskiego: to pomylony jan-
czar. Bardziej upiorne mi si� wydaje, �e tyle nam swoj�
osob� wci�� czasu zabiera. Bo czas jest p�aszczyzn� pyta-
nia o ka�de pytanie, czyli pytania o mySlenie: co to jest my-
Slenie, co to jest bycie w czasie? Nak�aniam do uwa�nego
przygl�dania si� ambiwalencjom, pewien dla nich szacu-
nek, bo dostrzec mo�na tam odprysk postawy zasadniczej,
zwanej humanistyczn�. Równie frywolnie, co Tomasz
Mann, Hannah Arendt pisze o nieuniknionym na chybi�-
-trafi� ducha . Samo s�owo Duch, przyw�aszczone przez
chrzeScijan w m�tnym poj�ciu Swi�toSci, a oznaczone
przez coS w rodzaju go��bia z g�ow� w dó� tryskaj�cego
bia�ym Swiat�em, wesz�o w sk�ad uzurpacji s�owa ducho-
wy: urz�dnicy pa�stwa Watykan uto�samiaj� uduchowie-
nie z niespó�kowaniem, pokaraniem i poni�eniem i kurty-
zowaniem w�asnej seksualnoSci, by zaj�� si� moj� czyli
w nieprzeliczonym t�umie naprawiaczy Swiata s� wroga-
mi mojej wolnoSci, tej, za któr� ja mówi�.
NajgnuSniejsz� stron� religii zorganizowanej wydaje mi
si� dezorganizowanie wierz�cego, systematyczne po-
zbawianie go pokaxnej cz�Sci w�asnej indywidualnoSci.
Cz�ek rozp�yni�ty w Bogu, a raczej w podobie�stwie do
innych wierz�cych, i w formu�ach wspólnej doktryny, na-
wet najbardziej ezoterycznych, z rzadka wyrafinowanych
(wierz�, �e modlitwa Papie�a jest wysublimowana), mun-
T�goryjec 125
duruje sw� oryginalnoS� i pozostaje maluczkim. W bud-
dyzmie czy� nie chodzi o stracenie iluzji bolesnego i z�o-
czynnego ego w Prawdzie, która jest NicoSci� wobec
NicoSci, jak� jest byt? Owszem, drugi biegun, biegun wol-
noSci, te� mo�e doprowadzi� do ohydnych zbrodni i po-
twornych zatrace�. Mo�e, nie musi. WolnoS�, któr� poj-
muj�, nie jest skrajna: jest wewn�trznie skrajna. Jest
totalna tylko w mySleniu o mySleniu, co dla mnie definicj�
jest filozofii, i w jej to poszukiwaniu szed�em na go�o-
s�owne studia, które okaza�y si� chwilow� zgryw� ludzi
pompatycznie �eruj�cych na niewiedzy swojego czasu.
Skandal Smierci, absurd bycia s� poj�ciami równie
xlemySlnymi dla mnie, jak t�umaczenie dziecku, �e grze-
szne przysz�o na Swiat, i �e ktoS si� musia� da� skatowa� za
nie na krzy�u. Wychodzi�em z wojny i komunizmu, a od-
czytywa�em heroiczne apele Sartre a, mistrza francuskiej [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Pokrewne